Những lối thoát hiểm cho thủ tướng Thái Lan

Thắng lợi của đảng Thai Rak Thai do Thaksin sáng lập trong cuộc bầu cử ngày 2/4 đã được dự đoán trước, song lại không thể giúp Thaksin chấm dứt cuộc khủng hoảng chính trị hiện nay và những cuộc biểu tình chống lại ông. Thay vào đó, nó có thể châm ngòi cho một khủng hoảng hiến pháp do người dân Thái Lan sắp có một quốc hội không đủ thành viên. "Thaksin càng nắm quyền lâu thì phe đối lập càng lớn mạnh", Kasit Piromya, cựu đại sứ Thái Lan tại Mỹ, nhận định.

Thaksin sẽ thoát hiểm?

Câu trả lời là: có thể. Mặc dù bị tầng lớp trung lưu thành thị và các đảng cánh tả tẩy chay, song Thaksin vẫn là một anh hùng đối với hàng triệu người Thái có thu nhập thấp do ông đã tiến hành nhiều chương trình trợ cấp y tế, nhà ở và lương. Đặc biệt, Thaksin đã thành công trong cuộc chiến chống nạn buôn lậu ma tuý. Uỷ ban bầu cử cho biết kết quả bầu cử chính thức có thể sẽ được công bố trong ngày hôm nay. Nếu số phiếu giành cho đảng của Thaksin đủ lớn, ông hoàn toàn có thể mạnh tay đàn áp những người chống đối, giải tán các cuộc biểu tình và thành lập một chính phủ mới mà không cần phải có một quốc hội đầy đủ.

Nhưng nếu số phiếu không đủ lớn, Thaksin sẽ phải đối mặt với những lựa chọn khác hẳn. Mặc dù phe đối lập từ chối đề nghị thành lập một chính phủ liên minh với đảng cầm quyền hiện nay, song đề xuất này có thể được cứu vãn nếu các đảng đối lập chấp nhận một thoả hiệp hậu bầu cử để quốc hội mới có thể ra đời. Nếu các bên không đạt được một thoả hiệp, Thaksin có thể sẽ buộc phải từ chức lãnh đạo đảng song vẫn ở lại chính trường thông qua viện lựa chọn một vị phó thay thế mình.

Một lựa chọn khác đối với Thaksin là rút lui tạm thời khỏi chính trường, tức là rời bỏ chính phủ mà không thừa nhận bất kỳ việc làm sai trái nào. Một chính phủ lâm thời do nhà vua chỉ định sẽ nắm quyền cho đến khi một cuộc bầu cử mới được tiến hành và đến lúc đó Thaksin có thể trở lại. Tuy nhiên, nếu Thaksin chọn giải pháp này, ông sẽ phải đối mặt với một nguy cơ khác: phe đối lập có thể tận dụng sự vắng mặt này để tổ chức chiến dịch chống lại ông. Khi đó, sự nghiệp chính trị của Thaksin rất có thể sẽ bị chôn vùi.

Tại sao bầu cử không thể tạo ra một quốc hội đầy đủ?

Đối với những khu vực bầu cử không có sự ganh đua, một ứng viên phải giành được ít nhất 20% số phiếu bầu hợp lệ mới đủ tư cách trở thành một nghị sĩ quốc hội, nếu không thì ghế đó sẽ bị bỏ trống cho tới khi một cuộc bầu cử bổ sung được tổ chức.

Trong "cuộc đua đơn mã" này, thật khó mà khuyến khích cử tri đi bỏ phiếu cho đảng Thai Rak Thai. Điều này khiến cho các ứng viên của đảng cầm quyền không thể giành đủ 20% số phiếu cần thiết để trở thành nghị sĩ.

Các nhà phân tích cho rằng vài chục ghế trong quốc hội sẽ phải bỏ trống, đặc biệt là ở Bangkok và các tỉnh miền nam - nơi chịu ảnh hưởng của đảng Dân chủ. Các đảng nhỏ hơn đã tham gia bầu cử để giành một số ghế, mặc dù nhiều ứng cử viên của những đảng này được coi là không đủ tư cách ứng cử do đăng ký muộn - ít hơn 90 ngày trước ngày bỏ phiếu. Phe đối lập cũng cáo buộc đảng Thai Rak Thai trả tiền cho các đảng nhỏ để họ đưa ứng cử viên tham gia bầu cử - điều mà đảng này bác bỏ.

Tại sao phe đối lập tẩy chay bầu cử?

Những người phản đối Thaksin đã miêu tả cuộc bầu cử như là một cuộc trưng cầu dân ý để "tẩy sạch" vụ mua bán công ty Shin Corp của gia đình Shinawatra. Ba đảng đối lập lớn nhất đã từ chối tham gia, bất chấp những lời kêu gọi từ Thaksin, người mà họ cáo buộc là đã sử dụng các cơ quan công quyền và các tổ chức độc lập để thu vén lợi ích cá nhân.

Tại sao tình trạng này có thể gây nên khủng hoảng?

Theo Hiến pháp 1997 của Thái Lan, quốc hội không thể họp nếu không đủ 500 thành viên. Uỷ ban bầu cử có thể kêu gọi tổ chức bầu cử bổ sung tại các khu vực bầu cử không đủ đại biểu, nhưng quá trình đó có thể kéo dài nhiều tuần.

Do luật quy định quốc hội phải họp phiên đầu tiên trong vòng 30 ngày sau bầu cử, Thái Lan có nguy cơ đối mặt với khoảng trống quyền lực trong những ngày không có quốc hội và chính phủ.

Các quan chức đảng Thai Rak Thai đang tìm cách "lách" luật bầu cử bằng cách tìm những điều khoản cho phép quốc hội nhóm họp mà không cần có đầy đủ 500 thành viên. Nếu điều này xảy ra, người ta dự đoán rằng những tranh cãi pháp lý sẽ tiếp tục kéo dài thêm ít nhất vài tuần nữa.

Theo Việt Linh
VnExpress/Time