Doanh nghiệp chậm đóng BHXH, cưỡng chế không được vì tài khoản cạn tiền

Ngày 11/1, BHXH TPHCM tổ chức hội nghị cung cấp thông tin báo chí quý IV/2023.

Tại hội nghị, ông Lò Quân Hiệp, Giám đốc BHXH TPHCM, cho biết năm 2023 có nhiều yếu tố tác động đến kinh tế trong nước, đặc biệt là khu vực TPHCM và các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương…

Nhiều doanh nghiệp sản xuất bị giảm đơn hàng, phải cắt giảm lao động nên ảnh hưởng đến công tác thu BHXH.

Tuy vậy, ngành BHXH TPHCM vẫn nỗ lực để hoàn thành và vượt kế hoạch nhiều chỉ tiêu chủ yếu của ngành.

Cụ thể, trong năm 2023, BHXH TPHCM đã thu BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp là hơn 86.183 tỷ đồng, đạt 100,9% kế hoạch. Số tiền chậm đóng tính đến ngày 31/12/2023 là gần 3.686 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 4,04% (tỷ lệ nợ BHXH Việt Nam giao là 4,05%).

Trong năm 2023, BHXH TPHCM cũng đã tổ chức thực hiện thanh tra, kiểm tra 3.125 cuộc, qua đó đã đề nghị 1.531 đơn vị khắc phục số tiền nợ 312 tỷ đồng…

Qua công tác thanh tra các vi phạm lĩnh vực BHXH, Chủ tịch UBND TP và Giám đốc BHXH TP đã ban hành 238 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền 13,1 tỷ đồng. Tuy nhiên, chỉ có 59 đơn vị chấp hành quyết định xử phạt với tổng số tiền nộp phạt là 2,2 tỷ đồng.

Theo ông Nguyễn Quốc Thanh, Phó giám đốc BHXH TPHCM, năm 2023 có tình trạng nhiều doanh nghiệp cắt giảm lao động nhưng số thu vẫn tăng so với năm 2022 là có 3 nguyên nhân.

Thứ nhất, đối với những doanh nghiệp hoạt động ổn định thì họ vẫn tăng lương hằng năm theo quy định, dẫn đến số tiền đóng BHXH tăng.

Thứ 2, việc tăng lương cơ sở từ ngày 1/7/2023 giúp tăng lương người lao động ở những đơn vị tính lương theo lương cơ sở, làm tăng tiền đóng BHXH.

Thứ 3, mặc dù một số ngành nghề báo giảm lao động nhưng một số ngành khác vẫn tăng trưởng. Người lao động mất việc ở công ty này có thể tìm việc mới ở công ty khác, dẫn đến thị trường lao động cân bằng.

Còn về số tiền chậm đóng BHXH trong năm 2023 giảm là do nhiều nguyên nhân, trong đó nổi bật lên là việc ngành BHXH thu hồi nợ quyết liệt, thường xuyên đôn đốc doanh nghiệp chậm đóng và thanh tra đơn vị cố tình chây ì.

Ông Thanh cho biết, khi doanh nghiệp chậm đóng, BHXH sẽ mời doanh nghiệp lên để tuyên truyền, đôn đốc. Khi doanh nghiệp vẫn cố tình chây ì, không nộp thì BHXH tiến hành thanh tra, xử phạt hành chính nếu có sai phạm.

Tuy nhiên, ông Thanh cũng thừa nhận công tác xử phạt hành chính vẫn còn nhiều khó khăn, nhiều doanh nghiệp cố tình không nộp phạt, cưỡng chế nộp phạt cũng rất khó.

Ông Thanh cho biết: "Khó khăn nhất trong việc xử phạt vi phạm hành chính là cưỡng chế cũng không được vì nhiều doanh nghiệp cung cấp tài khoản không có tiền".

Theo ông Lò Quân Hiệp, Giám đốc BHXH TPHCM, có những vấn đề thuộc về chính sách, không phụ thuộc vào ngành BHXH nên rất khó khắc phục.

Ông lấy ví dụ về việc xử phạt hành chính các doanh nghiệp vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH, nhiều quyết định xử phạt do chính Chủ tịch UBND TP ký ban hành nhưng doanh nghiệp vẫn không thực hiện.

Ông Lò Quân Hiệp nói: "Những doanh nghiệp không hoạt động được thì không nói. Nhưng những doanh nghiệp hoạt động được vẫn không đóng thì phải có chế tài mạnh để cưỡng chế. Tuy nhiên, việc đó thuộc về chính sách, không phụ thuộc vào BHXH, chúng tôi chỉ là đơn vị thực thi".

Theo Giám đốc BHXH TPHCM, đơn vị đã đề nghị rất nhiều lần về việc tăng mạnh chế tài để các chủ doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật.

Về việc xử lý hình sự các doanh nghiệp chây ì, chậm đóng BHXH kéo dài, ông Hiệp cho biết BHXH TP vẫn đang phối hợp với cơ quan công an để điều tra, xác minh. Khi việc điều tra có kết quả chính xác, cơ quan chức năng sẽ công bố minh bạch.