Dân sinh
FicaHoạt động cực đại của Mặt Trời có thể đốt cháy vệ tinh, tê liệt liên lạc
(Dân trí) - Theo dự báo, Mặt Trời sẽ hoạt động mạnh nhất vào năm 2025. Nhưng một số hiện tượng gần đây cho thấy thời điểm này sẽ xảy ra sớm hơn, tức là ngay trong cuối năm nay và hậu quả của nó thì khôn lường.
"Thác" ly tử thể mặt trời vừa được phát hiện gần đây. Càng đến gần thời điểm hoạt động cực đại, Mặt Trời càng có nhiều hiện tượng kỳ lạ, nhất là thời gian gần đây. (Ảnh: Eduardo Schaberger Poupeau).
Như đã dự đoán, Mặt Trời đang ngày càng hoạt động mạnh hơn. Chu kỳ thông thường của Mặt Trời là 11 năm, theo đó các hoạt động tăng và giảm dần. Điều không ngờ là hiện nay ngôi sao của chúng ta đang có biểu hiện hoạt động cực đại sớm hơn bình thường.
Vì sao hoạt động cực đại của Mặt Trời lại là mối đe dọa cho Trái Đất?
Cực đại mặt trời là thời gian mà từ trường mặt trời cực kỳ yếu, và điều này gây tác động không tốt cho Trái Đất.
Thông thường, từ trường mặt trời hoạt động như một lá chắn, hạn chế bức xạ mặt trời và giảm nguy cơ gây hại tiềm tàng như lóa mặt trời hay các đợt phun trào nhật hoa (CMEs).
Lóa mặt trời và phun trào nhật hoa là các ví dụ của bão mặt trời. Khi bão mặt trời xảy ra, nó phóng các hạt năng lượng cao vào vũ trụ. Và nếu không may những hạt này phóng đến tận Trái Đất, chúng có thể gây ra nhiều thiệt hại.
Hình minh họa gió mặt trời thổi các hạt năng lượng cao từ Mặt Trời đến Trái Đất. (Ảnh: NASA).
Ví dụ như trong năm nay, một cơn bão mặt trời mạnh đã làm tê liệt liên lạc vô tuyến cao tần trên diện rộng ở Bắc Mỹ, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Trước đây, nhiều cơn bão mặt trời đã gây sự cố cho lưới điện Quebec, Canada khiến nhiều nơi mất điện đến 8 tiếng. Bão mặt trời cũng liên quan đến các vụ nổ mìn dưới biển và phá hủy các vệ tinh Starlink.
Vì sao các chuyên gia cho rằng cực đại mặt trời sẽ sớm xảy ra?
Khi từ trường mặt trời yếu, bề mặt Mặt Trời sẽ có nhiều điều thú vị để quan sát.
Ví dụ như bề mặt Mặt Trời sẽ xuất hiện những đốm đen tạm thời được gọi là đốm mặt trời. Đây là những vùng mà từ trường mặt trời đặc biệt mạnh lên, làm nghẹt dòng khí nóng từ bên trong Mặt Trời bốc lên, khiến cho khu vực bề mặt đó mát hơn và có màu đen.
Trong khi đó, từ tính mạnh phía dưới các đốm đen có thể tạo ra những vụ phun trào.
Đốm mặt trời, như trong hình, là những vùng nguội hơn xung quanh và khiến nó có màu đen. Gọi là nguội hơn, nhưng ngay ở những đốm đen này nhiệt độ cũng lên đến 4.204 độ C. (Ảnh: NASA Goddard/ YouTube).
Vì vậy, khi Mặt Trời hoạt động mạnh hơn, từ trường của nó rung động và rối loạn dữ dội hơn, và rất có thể sẽ xảy ra nhiều đốm mặt trời, nhiều lóa mặt trời và nhiều vụ phun trào nhật hoa hơn.
Các nhà khoa học sẽ theo dõi số lượng và tần suất của các đốm mặt trời để giám sát chu kỳ mặt trời cũng như quá trình diễn tiến hoạt động cực đại của nó.
Năm 2020, các nhà khoa học Mỹ đã dự báo rằng chu kỳ mặt trời hiện nay sẽ đạt cực đại vào năm 2025 với số lượng khoảng 115 đốm mặt trời.
Nhưng kể từ đó, các đốm mặt trời liên tục xuất hiện nhiều hơn làm lung lay dự báo của các nhà khoa học. Vào tháng 1/2023, Mặt Trời đã có 140 đốm đen, trong khi con số dự báo chỉ là 92, theo dữ liệu của Cơ quan quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ. Vào tháng 5 vừa qua, các nhà khoa học cũng ghi nhận được gần 140 đốm mặt trời.
Lóa mặt trời cũng đang xuất hiện ngày càng thường xuyên hơn và mạnh hơn qua mỗi năm. Một đợt phun trào nhật hoa cực mạnh đã ảnh hưởng đến Trái Đất vào ngày 24/3/2023 và gây ra một cơn bão địa từ mạnh nhất trong lịch sử.
Một loạt các hiện tượng bất thường khác cũng là dấu hiệu của hoạt động cực đại sớm của Mặt Trời. Đó là một cơn lốc xoáy ở cực Bắc của nó, một "thác" plasma, một điểm xoắn giống như lốc xoáy và những "lỗ hổng" khổng lồ hình thành trong khí quyển Mặt Trời.
Các nhà khoa học vẫn luôn theo dõi sát sao những biến động này và hy vọng có thể đưa ra những dự báo và cảnh báo sớm cho Trái Đất.
