Nhân ngày Quốc tế phụ nữ 8-3

Đừng làm mất đi nguồn dinh dưỡng quý giá của trẻ

Được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ là niềm hạnh phúc của trẻ thơ


Minh họa: Ngọc Diệp

Minh họa: Ngọc Diệp

Từ ngàn đời nay, đẻ con và nuôi con bằng sữa là thiên chức của biết bao bà mẹ. Còn gì hạnh phúc hơn khi được ôm con trong tay, ngắm nhìn những đường nét trên khuôn mặt để hình dung ra người cha đứa trẻ, để nghĩ đến lúc được dõi theo từng bước chân chập chững của con, để hy vọng mai sau con bước vào đời sẽ trở thành người có ích cho xã hội. Nhưng, những năm gần đây, tỉ lệ nuôi con bằng sữa mẹ ngày một giảm. Vậy nguyên nhân do dâu và làm thế nào để khắc phục hiện tượng này?

Đối với một phụ nữ, được làm mẹ là thiên chức lớn lao. Còn gì hạnh phúc bằng khi được bế con trong tay, áp cái miệng xinh xinh của con vào bầu vú thơm mùi sữa của mẹ, nựng nịu con. Đó là tình mẫu tử thiêng liêng mà bất cứ người phụ nữ nào cũng ao ước. Thật tiếc khi hiện nay, nhiều phụ nữ đã tự tước đi quyền được bú sữa mẹ của con mình. Họ không cho con bú sữa mẹ mà thay vào đó là những hộp sữa công thức đắt tiền, có khi cả tháng lương chỉ mua đủ mấy hộp sữa cho con. Điều đó thật không nên vì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Đừng làm mất đi nguồn dinh dưỡng quý giá của trẻ

Khoa học đã chúng minh rằng sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quan trọng nhất cho trẻ sơ sinh, đặc biệt là sữa non được sản ra trong vài ngày đầu tiên. Bên cạnh việc cung cấp dinh dưỡng cho bé, trong sữa non còn có những kháng thể bảo vệ trẻ chống lại những vi khuẩn có hại trong hệ tiêu hoá của trẻ. Theo nghiên cứu của viện dinh dưỡng thì trong sữa mẹ có đầy đủ các chất mỡ, tinh bột, đạm , vitamin, Casein, Sắt . Sữa mẹ có nhiều chất lactose và vitaminC giúp bé thu nhận chất sắt. Chất lactose còn giúp phát triển não bộ và thần kinh, điều hòa vi khuẩn có lợi trong ruột của bé. Trong sữa mẹ còn có nhiều chất khác có ích cho trẻ như: DHA giúp phát triển não và mắt; Lipase giúp bé tiêu hóa và thu nhận các chất mỡ; Lactase giúp trẻ thu nhận đường lactose trong sữa mẹ; Amylase giúp bé tiêu hóa các chất tinh bột… Sữa mẹ còn là nguồn cung cấp kháng thể cho đến khi hệ miễn dịch của em bé trưởng thành. Do đó cả UNICEF lẫn Tổ chức Y tế Thế giới đều khuyến khích các bà mẹ cho con bú sữa mẹ và không nên cai sữa trước 24 tháng.

Có một thực tế: ngày nay các bà mẹ nuôi con bằng sữa của mình ngày càng giảm. Nguyên nhân cơ bản là do các bà mẹ chưa ý thức được hoàn toàn tác dụng của sữa mẹ. Cũng có khi do xu hướng “mốt” nuôi con bằng sữa ngoài, hoặc đôi khi do áp lực về thời gian làm việc của mẹ. Bên cạnh đó, các công ty sữa tổ chức hội thảo, tặng quà, quảng cáo, thổi phồng chất dinh dưỡng, cho dùng thử, phát cho trẻ sinh non... ở nhiều nơi khác khiến các bà mẹ lung lay và thay đổi quan niệm nuôi trẻ theo kiểu truyền thống sang nuôi con bằng sữa công thức cho tiện, hợp thời, không tốn thời gian. Một số bà mẹ thường biện minh cho mình bằng nhịp sống công nghiệp gấp gáp, người ta có thể có nhiều tiền mà ít thời gian. Cũng có bà mẹ nghĩ rằng cho con ăn sữa bột để mẹ rảnh chân đi lo việc khác có lợi về kinh tế hơn so với ở nhà ôm con cho bú??? Cá biệt không loại trừ một số người mẹ ích kỷ muốn làm đẹp bản thân, sợ cho con bú ngực sẽ chảy, xấu. Họ không muốn bận bịu cho việc nuôi con đã phó mặc hoàn toàn việc chăm sóc bé cho người giúp việc và sữa bột. Cũng dễ thấy trẻ bú sữa bột thường mập nhanh, nên bố mẹ thích ngắm để tự hào. Chính vì điều này khiến nguồn sữa non của mẹ - được xem là vaccine quý mà tạo hóa ban tặng cho trẻ - đã không được sử dụng và bỏ phí.

Bên cạnh đó, rất đáng mừng là nhiều bà mẹ tiến bộ đã biết sắp xếp thời gian rất khoa học để có thể cho con bú sữa mẹ tối đa. Có nhiều bà mẹ còn vắt sữa để dành trong ngăn đá tủ lạnh, khi nào đi vắng, người nhà có thể cho vào máy hâm sữa mấy phút, cháu bé lại được bú sữa mẹ mà không nhất thiết mẹ phải ở nhà 24/24 tiếng đồng hồ.

Được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ là niềm hạnh phúc của trẻ thơ

Để đảm bảo sức khoẻ cho con, chị em hãy cho con bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Sau đó xen kẽ cho ăn sữa bột và bú mẹ nhưng bú mẹ là chính. (Nhà nước có quy định những bà mẹ nuôi con trong 12 tháng có thời gian nghỉ giữa ca cho con bú, nếu là giáo viên thì được trừ 2 tiết /tuần). Cần đẩy mạnh tuyên truyền việc nuôi con bằng sữa mẹ trong Hội phụ nữ, ban nữ công, tổ chức công đoàn. Có thể tổ chức cho chị em nghe nói chuyện chuyên đề về nuôi con bằng sữa mẹ.

Bảo vệ nguồn sữa mẹ, chị em nuôi con cần ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, khẩu phần ǎn cần cao hơn mức bình thường, uống nhiều nước, nhất là cháo, nước quả, sữa... (mỗi ngày khoảng một lít rưỡi đến hai lít nước). Chế độ nghỉ ngơi, lao động hợp lý, tinh thần thoải mái cũng góp phần giúp người mẹ tǎng thêm sức khoẻ và thể lực. Nếu mất sữa, có thể dùng những bài thuốc cổ phương rất hữu hiệu như cháo chân giò, gạo nếp, ý dĩ, thông thảo sẽ hỗ trợ, kích thích bài tiết sữa.

Nuôi con bằng sữa mẹ là niềm hạnh phúc của chị em phụ nữ khi thực hiện thiên chức làm mẹ. Bởi vậy, từ ngàn đời nay, các bà mẹ Việt Nam đều mong muốn được nuôi con bằng chính dòng sữa của mình, đó là điều phù hợp với tập quán nuôi con và đúng khoa học. Tuy vậy chị em cần lưu ý: Số lần cho trẻ bú không gò bó theo giờ giấc mà tuỳ thuộc vào yêu cầu của trẻ. Ban đêm vẫn có thể cho trẻ bú nếu trẻ khóc đòi ǎn. Ở những bà mẹ ít sữa, nên cho trẻ bú nhiều để kích thích bài tiết sữa tốt hơn. Khi trẻ bị bệnh, ngay cả khi trẻ bị tiêu chảy, vẫn tiếp tục cho trẻ bú. Đối với trẻ đẻ non yếu không mút được vú mẹ, hoặc trường hợp mẹ bị ốm nặng, bị mắc một số bệnh không cho trẻ bú được, cần vắt sữa cho trẻ ǎn bằng cốc. Nên cho trẻ bú kéo dài 18 - 24 tháng hoặc có thể lâu hơn. Không cai sữa cho trẻ trước 12 tháng, càng không nên cai sữa cho trẻ vào mùa hè nóng nực, khi trẻ kém ǎn, bị ốm. Sau khi cai sữa, cần có các chế độ ǎn thay thế đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, nhất là chất đạm (thịt, cá, trứng, đậu, đỗ...) chất béo (dầu, mỡ) và các loại rau quả.

Nuôi con nhỏ chắc chắn là một khoảng thời gian khá mệt mỏi đối với các bà mẹ. Nhưng khi cho con bú sữa mẹ, tình cảm mẹ con gần gũi hơn. Còn gì hạnh phúc bằng khi được ôm “khúc ruột” của mình trong tay, cho con uống những gì tinh tuý nhất chắt chiu từ tấm lòng, tình cảm mẫu tử. Con được nằm trong vòng tay mẹ, bú sữa và ngủ sẽ có cảm giác yên ổn, khi lớn lên sẽ có một tâm hồn nhân hậu hơn bởi lúc bé không hay quấy khóc dỗi hờn. Mặt khác, cho con bú góp phần hạn chế sinh đẻ, vì khi trẻ bú, tuyến yên sẽ tiết ra prolactin ức chế rụng trứng, làm giảm khả nǎng sinh đẻ. Cho con bú còn làm giảm tỉ lệ ung thư vú. Chính vì vậy, các bà mẹ cần thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ. Điều quan trọng các bà mẹ khi nuôi con bú cần biết cách cho con bú và có đủ sữa nuôi con. Muốn vậy chị em nên trau dồi kiến thức nuôi con bằng sữa mẹ qua cán bộ y tế, qua các phương tiện thông tin đại chúng và qua kinh nghiệm ngàn đời của những bà mẹ đi trước.

Gần đây, một dự án Ngân hàng sữa mẹ đã ra đời. Dự án này thu hút rất nhiều bà mẹ đang dư thừa nguồn sữa, đáp ứng nhu cầu được bú sữa mẹ trong những tháng đầu đời cho trẻ em không may bị mất đi nguồn dinh dưỡng quý giá từ sữa mẹ. Đó là một việc làm thấm đẫm tình mẫu tử, khoa học và nhân văn.

Có một câu hát với hình ảnh đẹp và thiêng liêng đầy tình mẫu tử như sau: “Đôi làn môi con nghiêng về vú mẹ, như cây luá nhỏ nghiêng về phù sa, như hương hoa thơm nghiêng đầu ngọn gió. Đôi làn môi con ngậm bầu vú mẹ, như búp hoa hụê ngậm tia nắng trời…Sữa mẹ trắng trong con ơi hãy uống, rồi mai khôn lớn con ơi hãy nghĩ, hãy nghĩ những điều trắng trong”. Cho con bú, chị em sẽ thấy tự hào với thiên chức của mình, bởi được làm mẹ là niềm hạnh phúc vô bờ của phụ nữ, và được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ cũng là niềm hạnh phúc của trẻ thơ.

Nguyễn Thị Diệp

Hiệu trưởng THCS Đức Thượng - Hoài Đức- Hà Nội